Nghệ nhân chăm sóc gốm mềm mại và khéo léo ở Hội An

Qua phố cổ Hội An và xuôi theo sông Thu Bồn tầm khoảng 3 km thì sẽ tới làng gốm có tên Thanh Hà, dây là một làng gốm nhỏ và hiền hòa, yên bình trên các ngả đường đất đầy quanh co, có những bụi tre ở ven bờ ao cùng lối mòn để dẫn xuống những chiếc cầu ao nhỏ nhắn, xinh xắn. Vừa đi được đoạn nhỏ trên đường làng thì đã thấy có ngay hiện diện của gốm. Và đề cập trong bài viết này, chúng tôi sẽ cùng các bạn ghé thăm cùng tìm hiểu về những nghệ nhân gốm cũng như là công việc vuốt gốm mà họ làm ở đây nhé.

Bàn xoay ở trong làng gốm Thanh Hà thì được vận hành qua sức người, mà không phải chạy bằng mô-tơ vẫn thấy như ở Bát Tràng. Người nghệ nhân  sẽ ngồi bàn xoay và họ phải khéo léo, nhuần nhuyễn lắm mới có thể cùng một lúc vừa thực hiện các nhiệm vụ. Họ quay bàn xoay gốm bằng chân; và 2 tay họ nhào đất, họ xén với viên nó thành các miếng vừa đủ để cho một sản phẩm. Họ nhặt sản phẩm đã  vừa được vuốt xong, sau đó xếp ra giá để họ phơi, rồi đồng thời họ đặt miếng đất vừa mới xuống bàn xong cho một mới vòng quay tiếp.

Trong lúc đó, sẽ có người nghệ nhân tiếp ngồi bên dưới và có nhiệm vụ là vuốt gốm. Một quy trình vuốt gốm thì không hề đơn giản vì nó đòi hỏi có sự tỉ mỉ cao, tính khéo léo cùng sự kết hợp tốt, nhịp nhàng giữa các ngón tay. Đầu tiên đó là họ phải vuốt thẳng đã…

… bước sau đó họ mới tạo dáng. Ngoài việc là sử dụng đôi bàn tay một cách điêu luyện, thì những thợ gốm ở nơi đây họ còn sử dụng các mảnh gỗ nhỏ giúp tạo hình gốm.

Riêng về phần đế thì những người thợ gốm họ phải dùng các ngón tay. Hình bên dưới đây chính là lúc mà người thợ gốm họ gần hoàn thành để xong một chiếc bát (hay ngoài Bắc ta gọi là niêu).

Làng gốm Thanh Hà còn có một đặc điểm khác biệt với gốm sứ   ở Bát Tràng hay Chu Đậu đó chính là họ chỉ sản xuất ra các sản phẩm bằng gốm chứ họ không làm đồ sứ. Hình bên dưới đây là những sản phẩm mà chờ để được đưa vào trong lò nung.

Lò gốm Thanh Hà thì có các sản phẩm gốm coi là khá độc đáo. Sau khi được vuốt thành hình như chum thì họ thu miệng bình rồi sau đó và đóng kín. Và sau đó họ dùng tay để tạo dáng chúng thành cái nắp “giả” trông rất đẹp. Tiếp theo đó, người thợ gốm thường rạch ra một khe nhỏ chỗ thân cái bình ấy, rồi sau khi hoàn thiện nó thì chiếc bình ấy có nhiệm vụ giống như chiếc “ống heo” trông thật ngộ nghĩnh.

Sau vài công đoạn để tạo hình gốm thì người ta mới bắt đầu cho nó vào lò nung. Ở bước này, thợ gốm họ vẫn đốt nó bằng củi. Một mẻ gốm, thường tính cả thời gian nó vào lò, hay đốt tỏa ra lò thì mất vào khoảng 4 ngày ở nhiệt độ rơi vào khoảng từ 800 tới 900 độ C.

Sản phẩm được nung xong sẽ có màu gạch non nhìn rất bắt mắt. Các lò gốm ở làng Thanh Hà thì thường làm ra các sản phẩm gia dụng giá bình dân cùng một số thứ đồ lưu niệm nhỏ nom rất tinh tế.