Trà Việt và các yếu tố quyết định trong văn hóa trà của người Việt Nam.

Văn hoá uống trà Việt từ lâu nay đã được xem như là một trong những nét đẹp đầy truyền thống và thẩm mỹ của Việt Nam. Tuy nó không cần là quá cầu kỳ giống như nghệ thuật của Trà Đạo trong Nhật Bản tuy nhiên thì nghệ thuật để thưởng trà của người Việt Nam thì cũng được chia ra thành nhiều các bước chính khác nhau như là chuẩn bị trà, hay pha trà, hay rót trà và cuối cùng là tận hưởng những hương vị mà chén trà đem lại. Trong đó thì mỗi bước mà bạn pha đều phản ánh ra được nét văn hoá và nét truyền thống đầy riêng biệt trong dân tộc ta mà người ngàn xưa đã từng nhắc đến ở trong các câu: Nhất thủy. Nhì trà. Tam bôi. Tứ bình. Ngũ quần anh.

Nước pha trà: Theo như người Việt Nam từ xa xưa, trà nếu mà muốn nó thơm ngon thì ta phải sử dụng đến nước tinh khiết trắng để pha trà, và nếu có thể, thì người ta cũng thường sử dụng loại nước còn đọng lại trên lá sen và sau đó thì đun bằng ấm làm từ đất ở trên bếp lò. Bếp lò thì phải dùng than thay bởi vì nó có các mùi như củi khô, hoặc các loại dầu. Nước dùng pha trà thì chỉ được đun độ vừa đủ để sôi: trong các loại trà xanh thường thấy thì hãy đun sôi sủi tăm, trong trà tẩm hương như là trà sen, hay trà nhài, hay trà cúc,… thì nên đun ở mức sôi đầu nhang sẽ là vừa. Nước dùng pha trà nếu bạn đun mà không đủ sôi sẽ dẫn tới trà không phai, và nếu mà sôi quá thì khiến trà lại nồng, và các cụ hay gọi nó là “cháy” trà.

Chọn trà: Người Việt Nam xưa thì thường hay uống các loại trà còn tươi mà trong khi đó thì hiện nay, mọi người lại thường sử dụng các loại trà khô bởi vì đặc tính thuận tiện của nó và nó cũng rất dễ dàng bảo quản. Trà thì cũng có rất nhiều loại trà, mà tùy theo từng sở thích cá nhân mà người ta sẽ lựa chọn ra từng loại trà phù hợp.

Nếu sử dụng các loại trà tươi, thường người ta sẽ sử dụng loại lá trà và mang đi rửa sạch, rồi sau đó họ vò thật kỹ nhằm để lá trà sẽ giập nát, còn nếu cọng trà thì sẽ bẻ gãy và rồi tước ra. Đun nước sôi đến độ vừa phải thì họ mới cho lá trà vào, và sau đó họ đun tiếp nó trong khoảng độ 15 phút để cho trà dần ngấm là sẽ có thể uống nước trà. Còn với trà khô lá thì hiện nay trên thị trường Việt Nam nó cũng khá là nổi tiếng với nhiều các loại trà khác nhau như trà mộc, hay trà sao suốt hay trà móc câu.

Bôi (hay chèn trà) cùng Bình (hay ấm trà): Người Việt ta thưởng sẽ sử dụng loại chén trà mà có kích thước của nó vào khoảng độ hột mít hay là mắt trâu, còn bình trà thì có thể là bình chuyên hay bình tống. Trước khi bạn pha trà, mọi người sẽ dùng nước sôi nóng để tráng các chén hay bình trà, rồi sau đó đổ nước ấmnóng  lên các loại chén trà nhằm để làm nóng chúng và sạch. Khi mà cho trà thêm vào ấm, bạn phải chú ý và lưu ý kỹ lượng trà đổ vào sao cho là vừa đủ (nếu cho ít quá thì nó nhạt, còn nếu cho nhiều quá thì nó đắng chát). Sau đó, hãy rót nước bạn pha trà để vừa ngập tới mặt trà rồi sau đó đổ đi ở trong vài giây và để “rửa trà”,  rồi tiếp theo thì mới rót nước cho tới gần đầy bình và rồi đậy nắp lại, rồi sau đó rót thêm đổ lên trên phần nắp bình một số ít nước nóng nhằm để giữ được lại hương trà. Đợi tầm khoảng 1-2 phút để cho trà chín và từ từ rót ra để cùng thưởng thức.

“Ngũ quần anh”: được hiểu là người thưởng thức trà cùng. Theo các quan điểm của mọi người Việt Nam, bạn trà thì thường khó tìm hơn là bạn rượu, và có được những bạn trà tốt là như có được những người tri kỷ. Rót trà ra để mời bạn thì cũng cần lưu ý, là nếu như có chén tống rót thì rót ra các chén tống trước rồi sau đó thì mới rót ra được các chén quân. Còn nếu như không có các chén tống thì sẽ phải rót từ từ lần lượt từng ít từng chút một vào dần từng các chén quân, rồi sau đó xoay vòng và rót ngược lại. Như thế, thì các chén trà cũng sẽ dần có độ đậm đà hơn và tương tự với nhau chứ nó không phải là chén quá đậm, hay chén quá nhạt. Khi rót trà thì hạ thấp tay xuống một chút thấp cho dòng nước dần chảy vào chén.

Với người Việt Nam, mời trà thì hãy mời từ những người lớn tuổi nhất. Trà khi rót ra rồi thì phải uống ngay và uống khi nó còn nóng và cũng phải thưởng thức trà bằng tất cả mọi giác quan: tay thì cầm, mắt thì nhìn, mũi thì ngửi, tai thì nghe, lưỡi thì nếm. Tuy là không cần quá cầu kỳ như các cách thưởng trà trong văn hóa của Nhật Bản hay là Hàn Quốc nhưng mà văn hóa trà đối với người Việt thì cũng được xem là một trong những nét đẹp đầy truyền thống và còn mãi với giá trị thời gian.