Nếu tự đánh giá bản thân tôi thấy mình chỉ đơn giản là người thích uống trà, không hẳn là “người chơi ấm”, có cho mình một chiếc ấm tử sa với tôi cũng chỉ là một món đồ phục vụ việc uống trà mà thôi. Tuy nhiên thú uống trà lại vốn rất đẹp nên ấm trở thành món trà cụ mà với riêng tôi quan trọng nhất là sử dụng tốt và đẹp. Dù chỉ yêu cầu thế nhưng cũng khá khó rồi.

Ở đây tôi chia sẻ những quan điểm cá nhân, chủ quan mong cùng các vị “tham luận” để chúng ta cùng có thêm những kiến thức nhằm lựa chọn cho riêng mình những chiếc ấm thật đẹp và phục vụ cho thú vui uống trà tao nhã của bản thân.

Và dưới đây là những chia sẻ của tôi:

4 yếu tố sau là những điều mà tôi quan tâm khi chọn cho mình một chiếc ấm tử sa:

– Công năng (dùng có thuận-tiện hay không ?);

– Xuất xứ (của ai làm?, thuộc vùng nào?).

– Chất đất (thuộc nhóm đất nào?, có đúng Tử sa không?);

– Thẩm mỹ (có đẹp hay không ?);

Công năng: Bởi chiếc ấm dùng để pha trà nên với tôi một chiếc ấm tốt trước hết phải đạt tiêu chuẩn về công năng. Đó là:

Nắp không được mớm nước, nghiêng ấm 90 độ nắp không rơi; vòi phải rót mạnh, tròn dòng, thẳng, khó tắc; Quai dễ cầm, thoải mái; Miệng ấm không gây khó khăn trong việc thay trà hay rửa ấm; Quai dễ cầm, thoải mái.

Xuất xứ: Những người chưa có nhiều kinh nghiệm nên quan tâm hơn yếu tố này, đó là ấm có nguồn gốc xuất xứ phải rõ ràng (chứng minh được) hoặc ít nhất người bán phải là người có uy tín (yếu tố này có thể sai ệch vì khác cảm tính).

Chất đất: Đây là yếu tố quan trọng nhất, cũng là vấn đề khó nhất bởi nó đòi hỏi người thẩm định cần phải có nhiều kiến thức cũng như sự trải nghiệm cả tốt và xấu mới nhận ra. Tôi nghĩ đây là điều cần trực tiếp trao đổi cùng nhau (mặc dù nhiều khi vẫn sai) chứ không thể trao đổi gián tiếp mới mong thấy ra được.

Thẩm mỹ: Đây là loại trà cụ chúng ta dùng nhiều nhất nên nó cần đáp ứng tính thẩm mỹ, không gây ra sự khó chịu khi uống trà, bất kỳ một lỗi nhỏ nào hoặc hình dáng gây ra sự nhàm chán thì đều nên bỏ đi. Tôi cảm thấy tuyệt nhất là lúc chọn được chiếc ấm giản dị nhưng có đường nét và chi tiết phải tinh.

Dưới đây là một số yếu tố chúng ta có thể dùng mắt thường để đánh giá lựa chọn hay không một chiếc ấm Tử Sa:

1) Những dấu hiệu không nên lựa chọn nếu thấy trên ấm trà Tử Sa:

– Trong lòng và trên nắp ấm xuất hiện những đường tròn đồng tâm, chúng là dấu hiệu hay được thấy trên ấm của Đài Loan (ấm Đài Loan vẫn có ấm tốt tuy nhiên ít nên cần biết thật chắc chắn trước khi lựa chọn);

– Trên da ấm xuất hiện những nốt gồ ghề hoặc phồng rộp (điều này chứng tỏ đất kém hoặc do người làm vụng về);

– Lưới của vòi ấm được làm không ngay ngắn, lỗ đục không được tròn (vòi rót không thẳng, khiến dễ tắc);

– Miệng của ấm không chỉnh chu, vỏ ấm có dấu hiệu của tác động cơ học (bị bằng bột cát hoặc đánh bằng giấy ráp để tạo độ mịn cho da ấm);

– Bề mặt của ấm cho thấy không đồng đều trong chất liệu (có thể là thành ấm chất liệu khác vỏ ấm chất liệu khác);

2) Những dấu hiệu nên lựa chọn ấm trà Tử Sa

– Bề mặt của ấm phải đồng đều, không phồng rộp, có hạt li ti nhưng sờ vào vẫn cảm giác mịn màng;

– Lòng ấm có những đường thẳng xuất phát từ trong tâm của lòng ấm;

– Một vài chiếc ấm sẽ có thêm lạc khoản hoặc chữ viết tay trong lòng ấm tuy nhiên dấu hiệu này thì không quá quan trọng;
– Lưới vòi ở bên trong ngay ngắn chỉn chu, lỗ của lưới tròn;

– Miệng vòi và lỗ ở chính giữa của lưới phía nằm trong lòng ấm tạo thành đường thẳng có thể nhìn xuyên thấy (có trên ấm tốt);

– Chi tiết trang trí trên ấm thể hiện ra sự cẩn thận của nghệ nhân làm ấm;
– Giấy chứng nhận tay nghề của nghệ nhân được kèm theo mỗi chiếc ấm (dùng  để chứng minh xuất xứ ấm);

Trên đây tạm thời là những tổng kết khá chủ quan của cá nhân tôi được tổng hợp bằng sự trải nghiệm và sự chỉ dạy của người đi trước và đặc biệt nghệ nhân Phạm Trạch Hồng (là nghệ nhân cấp quốc gia) ở Nghi Hưng – Trung Quốc.

Rất mong quý độc giả đóng góp thêm ý kiến quý báu hoặc những sự trả giá để chúng ta cùng hòa thiện hơn.

Trân Trọng!